eşarplı bayanları

İpeğin mazisi ise daha eskidir. İpek üreticiliğinin asıl vatanı MS V. ve VI. yy.’lere kadar Çin idi. Bazı Çin arkeolojik buluntularına göre MÖ 3. binde, tahminen 2700 tarihlerinde ipek ipliklerin dokumacılıkta kullanıldığı anlaşılıyor; ama dışarıda tanınmaya başlandığı MÖ I. binin ikinci yarısına kadar ipek, Çin’e münhasır bir ürün olarak kalmıştır eşarp (Ferguson, 1978: 589). Bazı Sanskrit kayıtlarına göre Hintlilerin, oldukça erken bir dönemde, MÖ IV. yy.’de ipek yapımından haberdar oldukları anlaşılmaktadır (Rtveladze, 1999: 12; Frye, 2009: 165-166). İpek üretimi MS I. - II. yy.’lerde Doğu Türkistan’daki Hami’ye, III. yy.’de Kore’ye ve muhtemelen Japonya’ya, V. yy.’de ise Turfan vahasına ve Hotan’a girdi (Rtveladze, 1999: 12). MÖ III. yy. başında Çinliler, ipekten kâğıt yapmaya, II. yy.’de ise ilk lüks ipek kâğıt üretmeye başladılar. İpek elbise giymek Çin’de lüks olarak kabul ediliyordu; öyle ki Qing Sülalesi (1644- 1911) devrine kadar köylülerin ipek elbise giymeleri yasaktı. Ama alınan bütün bu gibi tedbirlere rağmen MS 419 yılında Çinli bir prensesin saçlarına gizlenmek suretiyle gizlice Doğu şal Türkistan’daki Hotan’a taşınan ipek böceği (bk. Watson, 1983: 549), o tarihten sonra Orta Asya’nın başka ülkelerine, İran’a ve bu arada Bizans İmparatorluğu’na da yayılmış, oralarda da ipek üretimi başlamıştır. Ancak buralardaki ipeğin hem kalite açısından zayıf olması hem de diğer yerlerdeki üretimin pahalıya mal olması, Batı’daki ülkeleri ipeği Çin’den almaya ve bu münasebetle de Çin ile olan ticaret yollarını araştırmaya sevk etmiştir.