Yeni sayılabilecek bir başka moda
yayılım Kapıda ödeme tesettür kuramı ise toplumdaki azınlık gruplarından, gençlerden, müzik alt
kültürlerinden yeni modaların geniş kitlelere yayıldığını savlayan Alt Kültür
Etkisi Kuramı’dır. Tabana İnme Kuramı’nın tersi olarak işlev gördüğünden bu
kuram, Tavana Tırmanma Kuramı olarak da adlandırılmaktadır. Kitle iletişim
araçlarının sunduğu olanaklar sayesinde toplumdaki azınlık grupları ve alt
kültürlerin daha çok görünürlük kazandığı söylenebilir. Bu grupların giyim
tercihleri
popüler kültür ve medyanın etkisi ile toplumda
yayılabilmektedir. Alt kültürler giyim alışkanlıklarını çoğunlukla popüler
müzikten, sinemadan ve kapıda ödeme televizyondan almaktadır. Crane, tarafından‘sokak
tarzları’ olarak isimlendirilen bu tarzlar şehirli alt kültürler tarafından
yaratılıp, birçok akıma öncülük etmektedir. Bu tarzlara örnek teşkil eden
kişiler ‘medya kültüründen, özellikle televizyon, popüler müzik ve film
yıldızlarından ve ünlü sporcular arasından seçilmektedir ( 2003:178).
Alt kültür etkisinin en belirgin örneği 1970’lerde ortaya çıkan punk
modasıdır. İngiliz moda tasarımcısı Vivienne Westwood ve kapıda ödemeli tesettür giyim işadamı
Malcolm McLauren deri ceketler, kot pantolonlar, tişörtler gibi geçmiş
isyankâr tarzları marjinalleştirerek bu modayı yaratmıştır. Punk modası,
1970’lerin İngiltere’sinde işçi sınıfı gençleri arasında yaygınlık
göstermiş; ardından lüks ve endüstriyel moda
tasarımına yansımıştır. Bunun bir örneği olarak
endüstriyel olan hiçbir
şeye rağbet etmeyen
ve ana akım modadan alabildiğine uzak duran punk modası ortaya
çıktıktan kısa bir süre sonra, tasarımcı Zandra Rhodes tarafından çengelli
iğneler, fermuarlar, yırtıklar gibi detayları alınarak
‘Kavramsal Şıklık’ adı altında
moda sektörüne dâhil edilmiştir. (Watson, 2007: 114-115). Crane’in
aktarımıyla Senes (1997) ‘Alt Kültür Etkisi Kuramı’nı şu şekilde
örneklendirmektedir (2003:241):
“Popüler müzikten alınan giyim
tarzları hızla gelir geçer. Bu tarzlar, kısmen kablolu televizyonla iletilir ve
ABD’den diğer ülkelere kapıda ödeme tesettür giyim sipariş yayılırlar. Genç bir pazara hizmet sunan giyim
firmalarının karları büyük ölçüde siyah çevrelerdeki rap müzisyenlerinin seçtikleri
giysilere bağlıdır. 1990’ların başlarında kurulan bir firma olan Tommy
Hilfiger, reklamlarını tümüyle firmanın popüler müzik sanatçılarıyla ilişkisi
üzerine kurarak ‘dünyadaki en başarılı giyim işletmelerinden biri’ haline
gelir.”
Bu doğrultuda Alt Kültür Etkisi
Kuramı popüler kültür ve medyayla bağlantılı olduğu söylenebilir. Bu kuramda da
‘Kitle Pazarı Kuramı’nda ele alındığı
gibi moda yayılımı,
öncelikle yatay olarak
alt kültür grupları
arasında ortaya çıkmakta, ardından bu kapıda ödeme sipariş gruplarından
devralınan detaylar veya görünümün bütünü moda tasarımı firmaları tarafından
uygulanmaktadır.
Moda kuramları moda eğilimi
analizlerine yönelik yöntemlerin belirlenmesinde, soysal yapının moda ile
etkileşiminin tanımlanmasında ve analiz sürecinin yönetiminde analistlerin
yararlandığı önemli kaynaklardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder